TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Ticaret Bakanı Ömer Bolat, bütçeye ait sunum yaptı. Sunumun akabinde milletvekilleri bütçe üzerine görüş, teklif ve tenkitlerini lisana getirerek, Bakan Bolat’a sorularını yöneltti. Bakan Bolat 45 dakika boyunca milletvekillerinin sorularını yanıtladı. Bakan Bolat, soru önergelerinde yüzde 95’lik cevap verme oranı olduğunu belirterek kelamlarına başladı.
“CARİ AÇIKTA DAİMA BİRLİKTE SEVİNMEMİZ GEREKEN BİR TABLO VAR”
Tüketim malları ithalatına ait sorulara cevap veren Bolat şunları söyledi:
“Dış ticarette ve cari süreçlerde iktidar ve muhalefet olarak birlikte sevinmemiz gereken bir tablo var. İhracat artıyor, Dünya’da global ticaret düşmesine karşın dış ticaret açığımızda 35,5 milyar dolar azalma var. İktisadın kanayan yarası denilen cari süreçlerde Eylül ayında 9 ay prestijiyle cari süreçler açığımız 5,3 milyar dolara geriledi. 52 milyar dolarlık bir güzelleşmeyi başardık. 500 milyar dolar ihracat amacı konusu gündeme geldi. IMF, Dünya Bankası üzere kurumlar çeşitli varsayımlar, ön raporlar açıklarlar ve sayılarla alakalı da düzeltmeler yaparlar. 2010-11’de dünyada sakinlik, sonrasında pandemiye bağlı dış ticaret kaybı üzere harikulâde durumlarda ise revize ederler. Burada kıymetli olan Türkiye’nin Dünya ticaretinde aldığı hissedir. Mal ihracatında aldığımız hissede iki katından fazla bir artışla yüzde 1,08’e yükseldik, hizmet ihracatında da yüzde 1,35’e yükseldik. Toplamda ise 375 milyar dolara yükseldik.
“NİYE YABANCI YATIRIMCI GELSİN?”
Türkiye’ye giren yabancı sermaye noktasında sorun yaşadığımız ve maliyetleri konusunda tenkit ve sorular geldi. Türkiye’ye 1950- 1980 ortasında 1 milyar dolar, 1980- 2002 ortasında 15 milyar dolar, 2003- 2024 ortasında ise 271 milyar dolar direkt yabancı yatırım geldi, sıcak paradan bahsetmiyorum. 83 bin direkt yatırımcı geldi. Hukuk olmasa, iktisatta istikrar olmasa, siyasette istikrar olmasa, ülke büyümese bu yabancı yatırım kara kaş kara göz için gelmez. Buraya gelip üretim yapıyor, yatırım yapıyor, istihdam sağlıyor. Tam 1 milyon 300 bin istihdam yapıyor. 262 milyar dolar mal ihracatımızın yüzde 30’unu kazandırıyor. Bizim Türkiye olarak yabancı yatırımlardaki hissemiz 0,2’ydi bunu yüzde 1’e ulaştırdık.”
“ORTAK ÜYELİK STATÜSÜYLE BİZE YANIT VERECEKLERİ ANLAŞILIYOR”
BRICS’e üyelik ile ilgili sorulara cevap veren Bakan Bolat, “Avrupa Birliği ve Gümrük Birliği mutabakatlarımız devam etmektedir. Avrupa Birliği müzakereleri açtığı takdirde biz de bakanlık olarak müzakerelere başlayacağız. Bunun yanında Türkiye olarak İslam İşbirliği Teşkilatı üzere örgütlere de ya üyeliğimiz ya gözlemcilğimiz mevcut. BRICS de yeniden başvurduğumuz bir yer; 9 asıl üyesi, 13- 14 tane ortak üye statüsünde devletler var. Türkiye’nin müracaatı da incelendi ve ortak üyelik statüsüyle bize karşılık verecekleri anlaşılıyor. Hindistan’ın vetosu üzere bir şey yok. BRICS, GSMH’daki hissesi yüzde 25. Kimisi bizim komşumuz. Burada emel hem dış siyaset hem dış bağlarımızı geliştirmek” dedi.
E- ticaret kanunu ve Trendyol’a yönelik tenkitlere ise Bakan Bolat şu şekilde cevap verdi:
“Temmuz 2022’de kanunlaştı sizler hepiniz oradaydınız. Ben o vakit Bakan değildim bir de baktık ki bu kanun çıktıktan sonra 60 gün içinde bu kanunda süreç hacmiyle ilgili maddeyi Anayasa Mahkemesi’ne götüren ana muhalefetti. Biz burada kanunda yer alan bütün unsurların hepsi uygulamaya girdi. Bahsettiğiniz kuruluşun da pazar hissesi düşmeye başladı. Ortadan geçen iki buçuk yıllık mühlet zarfında şunu gördük; Anadolu’da mikro ihracatlar noktasında aşağı üst 240 bin esnaf ve kobi e- ihracata başladılar. Bu noktada ilgili firmalar ve oburlarının 30 binden fazla kobiyi sistemden çıkaracakları, yüzbinlerce insanın da işsiz kalacağı bir tablo meydana gelmişti. Dal o kadar süratli ilerliyor ki iki tane uzakdoğu firması Türkiye’deki firmaları süratle baskıladı. Kobi ve esnafın da pazar hissesini alacak bir noktaya geldi. Bu hükümet olarak, parlamentodaki kümeler olarak değerlendirildi. Daha evvelki kanunda olmayan yüzde 20’lik bir sınırlama getirildi. Onbinlerce kobinin de boşa düşmesi engellenmiş oldu.
“GÜZELCE DENETLEYEBİLİRSİNİZ”
Üreticiler için girdi maliyetlerini gösteren endeks ÜFE’de yıllık artış yüzde 32,24. Bu yılın on ayına gelince TÜFE 39,77, besin 34,87. Tarım Bakanlığımızın aldığı önlemle emlakta, markette, lokantalarda epey uzaklık aldık. Enflasyonu da azaltmaya devam edeceğiz. Dün işsizlik oranı açıklandı yüzde 8,6. Son 22 yılda 12, 5 milyon istihdam artışı oldu. AVM’lerle ilgili mevzuda ise, misyona geldiğimden bu yana bin 400’ün üzerinde kesimlerle görüşmeler yaptık. Halkın içinden de hiç çıkmıyoruz merak etmeyin. AVM sayısı 445’ti, bu sayının azalmakta olduğunu görüyoruz. Yönetmelik ya da kanunlarda vakit zaman değişiklikler yapılıyor. Hal kanununda da benim sizi tavsiyem halleri yöneten belediyelerdir. Siz belediyelerin birçoklarını aldık diyorsunuz onları güzelce denetleyebilirsiniz. Biz de bu hususta gereken düzenlemeleri yapmaya devam ediyoruz.
“BATILI ÜLKELERİN BİLE HAYRAN KALDIĞI…”
Esnaf ve sanatkarlara verilen takviyelere ait soruları ise Bakan Bolat şöyle yanıtladı:
“AKP iktidarı periyodunda esnaf konusunda çok kıymetli kararlar alınmıştır. Esnafa 544 milyar lira dayanak verilmiştir. 2003 yılında esnafa verilen kredi 5 bin TL yani 3 bin 300 Amerikan Dolarıydı. Bugün asgarî verilen para 750 bin TL yani 23 bin Amerikan Doları. Borçlarda ise esnafımız borçlarına sadık. Geri ödememe oranı yalnızca 0,8. 850 bin esnafımızı gelir vergisinden muaf tuttuk. Gümrüklerle ilgili mevzuda ise Türkiye en düzgün gümrüklere sahip. Son 22 yılda modernizasyonla batılı ülkelerin bile hayran kaldığı gümrük kapılarımız var. Şayet biz bu gümrükleri yenilememiş olsaydık 375 milyar dolar ticareti yapmamız mümkün olmazdı.”
Gümrükteki kaçakçılık ile ilgili Bakan Bolat, “Kimi arkadaşlarımız ‘niye bu kadar çok uyuşturucu oluyor’ dedi. Biz yakalıyoruz siz ona bakın. Türkiye’de Emniyet, İçişleri Bakanlığı organize çalışmakta” dedi.
İhracattaki artışın nedeninin Dünya’daki ihracat artışına bağlı olmadığını söyleyen Bolat, “Çin iki yıldır piyasaları alt üst ediyor. Dünya’da ihracat fiyatları düştü. Biz, ihracat fiyatları düştüğü halde bunu arttırdık. Son bir yıldaki güç fiyatlarına bakın onda da düşüş var. Biz buna karşın arttırmayı başardık, ithalatımızı da azalttık” tabirlerini kullandı.
FİLİSTİN AÇIKLAMASI
İsrail ile ticaretin devam ettiği tezlerine ait ise Bakan Bolat, şunları söyledi:
“Hukukta temel bir kural vardır; argümanını ispat etmek sav sahibine düşer. Argüman sahibi şayet Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ilgili makamlarına prestij etmiyorsa yapacak bir şey yok. Biz Filistin konusunda da Dünya’da en fazla çabalayan ülke pozisyonundayız. Batı da, Avrupa, Amerika da bunu görüyor. Bu noktada İsrail almak istediği silahları Amerika’dan, Avrupa’dan esasen alıyor. Türkiye’de savunma sanayi eserlerinin ihracatı Ulusal Savunma Bakanlığı’nın denetimine ve müsaadesine tabidir. Türkiye olarak vakit zaman kronolojik tarihlerde karışıklıklar söylendi. Burada bilhassa 7 Ekim’de başlayan akınlardan sonra ateşkes ve ateşkes uğraşları oldu. Biz ülke olarak ticareti yüzde 30 oranında azalttık, 9 Nisan’a kadar ticareti azalttık. Biz yalnızca uygulayıcı bakanlığıyız, düzenleme ve denetleme yaparız. Gerçekten milletlerarası şirketlerin ithalat ihracat süreçleri oluyor dedik. 9 Nisan’da bin 109 eserde ihracatı kestik. Dış ticaretimiz süratle azalmaya başladı. Üç hafta geçti İsrail’in bu saldırgan tavrı artık Dünya’da bir örnek teşkil etmek için ithalat ve ihracatı kapattık.
“MAYIS’TAN BU YANA KİMSE TİCARET YAPILDIĞINI ARGÜMAN EDEMEZ”
“Daha sonra ‘üçüncü ülkelerden mal gönderiliyor’ hezeyanları başladı. Türkiye’den kaçmış ve Türkiye aleyhine tesir ajanlığı yapan çevrelerin palavra dolan haberlerine bakarak söylendi. Türkiye’den Derince limanından 70-80’in üzerinde geminin petrol yükleyip tanker gemilerinin İsrail’e yakıt taşıdığı suçlaması yapıldı. Bunu denetim ettirdik ne gemi isimleri hakikat ne tarihler yanlışsız. Tankerler ise petrol taşımış üzere gösterildi. Uçaklar da gemiler üzere bir yere gittikleri vakit mazotları, yakıtları bittiğinde oradan yakıt tazelerler. Bu büsbütün bilgisayar kurgusu bir kağıttır. Bu Tüpraş’tan yakıt gönderildi üzere sunuldu. Biz yanlış yapsak devlette 5 milyon insan çalışıyor, gümrüklerde, ihracatçı birliklerinde. Çabucak zati size gelir söylerler. Mayıs’tan bu yana kimse bunu tez edemez.”
Muhalefet vekilleri ise, “Daha yasa geçmeden tesir ajanlığı demeye başladınız. Bize evrak gösterin” diyerek reaksiyon gösterdi.
Bakan Bolat, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Mayıs’tan bu yana İsrail’le ilgili sayılar ihracatta da ithalatta da sıfır. Biz es kaza desek ki ‘Filistin’i de ambargo kapsamına alıyoruz ve göndermeyeceğiz’ desek bu sefer de ‘zavallı Filistin’e de ambargo koyan bu hükümet’ denilecekti. Üçüncü ülkelerden yapılması konusunda ise artışları söyleyeyim. İngiltere’den ihracatımızda 2 milyar dolar artış var. Bu da mı İsrail’e gidiyor? Amerika, Suudi Arabistan’ artış var. Mısır’a yalnızca 300 milyon dolar artış var, Mısır’a yapılan çelik ihracatı 586 milyon dolardan 450 milyon dolara düşmüş. Yunanistan’a ihracatımızda yüzde 10 artış var. İngiltere’ye ihracatımızda yüzde 22, Meksika’ya yüzde 16, Romanya’ya yüzde 15 var. Filistin’de de bir iktisat dönüyor. Niçin bunları görmezden geliyorsunuz? Benim size tavsiyem gidin Filistin’e denetleyin. Filistin hükümetiyle görüşün, Filistin Büyükelçisi Ankara’da.”